BÖLÜM 2

GERİLİM ANALİZİ

Her biri matematiksel teoriler olan elastisite, viskozite veya plastisite teorileri kendi içlerinde bir düzene sahip olup kuvvet, gerilim, deformasyon ve birim deformasyon davranışları gibi parametreler tarafından kontrol edilmektedirler.

Bu bölümde, çeşitli fiziksel tanımlamalar ve matematiksel ilişkiler yoluyla formülize edilmiş, cisim kuvveti, yüzey kuvveti, normal ve makaslama gerilimi gibi kavramlarından bahsedilecektir.

CİSİM KUVVETİ: Cisim boyunca etki eder ve başka bir cisimle teması olmaksızın üretilir (yerçekimsel, manyetik, eylemsizlik kuvveti gibi).

YÜZEY KUVVETİ: Bir cismin dış yüzeyi boyunca etki eder ve başka bir cisimle teması sonucu oluşur.

BÖLÜM 3

KAYALARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ

Kaya özellikleri doğası gereği araştırma, tasarım, yapım ve inşaat mühendisliği projelerinin yapım sonrası evrelerinin bir parçasıdır.

Kaya sınıflamaları çoğu mühendislik uygulamaları için kayanın adı ve jeolojik karakteristiklerini sağlar.

Buna ek olarak, kayaların mühendislik amaçlı kullanımları kayaları daha genel iki parçada ele almayı gerektirir.

KAYA MALZEMESİ/KAYA KÜTLESİ 

KAYA MALZEMESİ/SAĞLAM KAYA (Rock Material/Intact Rock): kaya eklem, tabakalanma gibi süreksizlikler içermez.

KAYA KÜTLESİ (Rock Mass):kaya malzemesi ile süreksizliklerin birlikte oluşturdukları kütle veya sistemdir. 

BÖLÜM 4

YENİLME KRİTERİ 

Yenilmenin olabilmesi için kayanın etkisinde kaldığı gerilmenin kayanın dayanımını aşması gerekir. Yenilmede en önemli iki parametre gerilme ve deformasyondur. Tasarım aşamasında bunlarda en az biri girdi olarak kullanılır. Kaya malzemesi ve /veya kaya kütleri için aynı anda geçerli olabilecek bir kriter henüz yoktur. Ayrıca, kayalar oldukça heterojen, gevrekten sünümlüye kadar değişen özellikler göstermektedirler. Bu nedenle pek çok araştırmacı tarafından çok sayıda yenilme kriterleri geliştirilmiştir. Bunlar iki grup altında toplanırlar:

•TEORİK 

•GÖRGÜL (AMPİRİK) 

BÖLÜM 5

YÖNELİM 

SÜREKSİZLİK ARALIĞI VE SIKLIĞI 

Komşu süreksizliklerin aralığı:

Görünür aralık ===> Ölçüm hattı boyunca süreksizlikler arasındaki uzaklıklar 
Gerçek aralık ===> İki komşu süreksizlik arasındaki dik mesafe

SAHA JEOLOJİSİ

HARİTA VE ÇEŞİTLERİ

Yer yüzeyinin tamamını veya bir kısmını birtakım çizgi, işaret, renk, desen ve simgelerle kuşbakışı ve belli bir ölçeğe göre küçültülmüş olarak, kağıt üzerinde gösteren iki boyutlu  şekillere harita denir.

Harita çeşitleri

Yukarıdaki tanımlamalar genel olarak “topografya” ve “fiziksel coğrafya” haritalarını ihtiva eder.

Fiziksel coğrafya haritaları yeryüzü şekillerini, topografya haritaları gibi yeterli düzeyde göstermeyip, yalnızca ana hatlarıyla yansıtır.

Topografya ve fiziksel coğrafya haritaları üzerine belli konulara ait verilerin belli çizgi, işaret, renk, desen ve simgelerle işlenmesi sonucu konulu haritalar elde edilir. Örneğin, belli bir bölgenin yağış haritası, nüfus yoğunluğu haritası, toprak haritası, bitki örtüsü haritası vs. gibi. Jeolojik haritalar da konulu haritalardandır.

TOPOĞRAFİK HARİTALARDA YÖN VE KOORDİNATLARI

1. Harita üzerinde, uygun bir yerde yön işareti ve yön belirten harf bulunur.
2. Yön belirtmek için çoğunlukla kuzey sözcüğünün yalnızca baş harfi olan “K” (uluslararası kullanımlar için “N”) kullanılır.
3. Yön harfinin bulunmaması durumunda, basılı haritalarda, büyük yazılar doğru okunacak şekilde ön tarafa doğru tutulduğunda, ön taraf genel olarak kuzeyi gösterir

TOPOĞRAFİK HARİTALARDAN TOPOĞRAFİK KESİT ÇIKARILMASI

Yer yüzeyinin, yani topoğrafik yüzeyin belli bir yerde düşey bir düzlemle olan arakesitine topoğrafik kesit (kesit çizgisi); buradaki düşey düzleme de kesit düzlemi adı verilir.

                Topoğrafik haritalardan istenilen doğrultuda topoğrafik kesit çıkarmak için şu işlemler sırasıyla yapılır:

• Haritada kesit izi ve kesit noktaları işaretlenir,
• Bu kesit izi, üzerindeki kesit noktalarıyla birlikte bir kağıt üzerine taşınır ve kesit noktalarının rakamları yanlarına yazılır,
• Kağıt üzerinde kesit kenar çizgileri de çizilerek, bunlardan birinin üzerinde düşey ölçeğe uygun yükseklik noktaları işaretlenir,
• Her bir kesit noktasının kesit çizgisindeki yerini bulmak için, kenar çizgisinden bu noktanın yüksekliğini gösteren işaretten yatay, temel çizgideki aynı noktadan düşey çizgi çizilir. Bu çizgilerin kesiştiği nokta, kesit noktasının kesit çizgisi üzerindeki yeridir.

DÜZLEMSEL VE ÇİZGİSEL YAPI UNSURLARI

Tabaka, klivaj, fay, damar ve çatlak gibi düzlemsel yapı unsurları ile kıvrım eksenleri, fay ve çatlak izleri, lineasyon gibi çizgisel yapı unsurlarının doğadaki duruşları onların doğrultu, eğim yönü ve eğim açıları ile veya sadece eğim yönü ve eğim açıları ile gösterilir.

Doğrultu ve doğrultu yönleri

Düzlemsel bir yapı unsurunun doğrultusu, o unsurun kendisi ile yatay düzlemle yapmış olduğu arakesittir.

Doğrultunun değeri, arakesitin o noktadaki kuzey-güney coğrafik doğrultuyla yapmış olduğu açının derecesidir.

Genellikle kuzeyden itibaren doğuya veya batıya doğru olan dar açı K30D (N30E) veya K30B (N30W)  şeklinde söylenir ve yazılır.

Doğrultu iki yönlüdür, aralarında 180° lik bir açı vardır (K30B = G30D). Bu nedenle yönlerden birinin Seçilmesiyle doğrultunun duruşu saptanmış olur.

Çizgisel bir yapı unsurunun doğrultusu bu unsurdan geçen düşey düzlem ile yatay düzlemin arakesitidir.