MİNERALLER

MİNERALLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Minerallerin tanınmasında, kristal şekilleri ve atomik yapılarının yanında fiziksel özelliklerinden de yararlanılır. Bunlar, renk, özgül ağırlık, sertlik, kırılma, dilinim, parlaklık, manyetik özellik ve çizgi rengidir.

Renk : Minerallerin çoğu renklidir. Bu renkler karakteristik renkler olabildiği gibi ayrışma sonucu gelişen renklenmelerde olabilir. Minerallerin esas renkleri tanınmalarında yardımcı olan önemli bir özelliktir.





Özgül ağırlık :Bir minerale ait kristalin, hacmine eşit damıtık sudan kaç defa daha ağır olduğunu gösteren sayıdır. Yoğunluğu fazla olan mineraller az olanlara göre daha ağırdır.

Dilinim : Bir mineralin belirli bağlantı zayıflığı gösteren düzlemler boyunca kırılması özelliğidir. Bu özellik atomların dizilime bağlıdır. Bazı mineraller dilinim göstermeyebilir.


Sertlik :  Minerallerin aşınmaya veya çizilmeye karşı gösterdikleri dirençtir. Minerallerin sertliği MOHS Sertlik Cetveli ile saptanır.

Mineral adı  Sertlik

Talk                         1 (tırnakla çizilir)
Jips                         2
Kalsit                      3 (toplu iğneyle çizilir)
Florit                       4
Apatit                      5
Feldispat                6
Kuvars                    7 (camı çizer)
Topaz                      8
Korund                    9
Elmas                      10 (herşeyi çize)
Çizgi rengi : Minerallerin porselene sürüldüklerinde bıraktıkları renktir.ve bazı mineraller için karakteristiktir. (Sarı renkli piritin çizgi rengi siyah)


Manyetik Özellik : Bazı mineraller manyetik özelliğe sahiptir. Yani demirleri çekme özelliğine sahiptir. (Manyetit ataçları çekmektedir)


Kırılma : Bir mineralin dilinim düzlemi haricinde gelişigüzel bir yüzey boyunca kırılmasıdır. Örneğin kuvars minerali midye kabuğu şeklinde konkoidal kırılır.



Parlaklık : Taze bir mineral yüzeyinin yansıttığı ışığın görüntüsüne parlaklık denir. Metalik ve metalik olmayan olmak üzere 2’ye ayrılır.


MİNERALLERİN SINIFLANDIRILMASI

Minerallerin sınıflandırılması sertliğe, kristal yapılarına vb. özelliklerine göre bir çok şekilde yapılabilmektedir. Ancak kimyasal bileşime göre yapılan sınıflama sistemi, jeolojik ve mineralojik amaçlar için en uygun olanıdır. Bunlar aşağıda belirtilmiştir.

Silikatlar
En yaygın mineral grubudur. Yerkabuğu yapısındaki minerallerin % 90’ı bu grupta bulunur. Bunlar SiO anyonlu minerallerdir.
Karbonatlar
COanyonunun değişik metal katyonları ile oluşturdukları bileşikleridir. En yaygın olanı Ca CObileşimli kalsittir.
Sülfitler
FeS2 (pirit), PbS (Galen) gibi minerallerin oluştuğu gruptur. Çok önemli cevher mineralleri bu gruptadır.
Oksitler
Oksijen anyonları içeren Al2 O3 gibi minerallerin oluşturduğu gruptur.
Sülfatlar (jips), Fosfatlar (halit), Boratlar (boraks)



KAYAÇLARIN BİLEŞİMİNE GİREN MİNERALLER

Kuvars
Kristal şekli: Prizmatik veya büyük kristaller           
Renk: Camsı beyaz
Kırık şekli: Konkoidal
Sertlik: 7
Dilinim: Yok
Yoğunluk: 2,6


Alkali feldispat
Renk: Pembe veya turuncu
Kırık şekli: Dilinim düzlemleri boyunca
Sertlik: 6
Dilinim: İki adet dilinim sistemi
Yoğunluk: 2,6



Plajiyoklas
Renk: Mat beyaz
Kırık şekli: Dilinim düzlemleri boyunca
Sertlik: 6
Dilinim: İki adet dilinim sistemi
Yoğunluk: 2,6



Amfibol
Kristal şekli: Prizmalar, yassı, iğne kristaller
Renk: Siyah
Kırık şekli: Dilinim düzlemleri boyunca
Sertlik: 5-6
Dilinim: İki dilinim sistemi (eğik)

Yoğunluk: 3

Piroksen
Kristal şekli: Yassı kübik kristaller
Renk: Siyah
Kırık şekli: Dilinim düzlemleri boyunca
Sertlik: 6
Dilinim: İki adet dilinim sistemi (dik)
Yoğunluk: 3.2-3.5


Olivin
Kristal şekli: Kısa prizmatik
Renk: Yeşil
Kırık şekli: Konkoidal veya gelişigüzel
Sertlik: 6-7
Dilinim: Nadiren
Yoğunluk: 3.2-4.3



Biyotit
Kristal şekli: Bükülebilir ince pullar
Renk: Siyah, kahverengi, yeşi
Sertlik: 2-2.5
Dilinim: Çok ince dilinim sistemi
Yoğunluk: 3.02-3.12


Muskovit
Kristal şekli: Bükülebilir ince pullar
Renk: Saydam gümüş
Sertlik: 2-2.5
Dilinim: Çok ince dilinim sistemi
Yoğunluk: 2.8

Kalsit
Kimyasl bileşim: kalsiyum karbonat
Renk: Renksiz, mat beyaz
Kırık şekli: Dilinim düzlemleri boyunca
Sertlik: 3
Dilinim: Eşkenar dörtgenler şeklinde 3 adet
Yoğunluk: 2.7