ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED)

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar bütünüdür. 

Ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında koruyarak, yeni proje ve gelişmelerin çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif çözümlerini, ilgili tüm tarafların görüş, kaygı ve önerilerini de dikkate alarak işletme öncesi, işletme sırası ve işletme sonrasını da içine alarak değerlendirilmesinin, izlenmesinin ve denetlenmesinin yapıldığı bir süreç olan ÇED ile ilgili ilk düzenleme ÇED Yönetmeliği adı altında ilk olarak 07/02/1993 tarihinde yayımlanmıştır. Günümüze kadar 23/06/1997, 06/06/2002, 16/12/2003 ve 17/07/2008 tarihlerinde revize edilen ÇED Yönetmeliği ile ilgili son değişiklik 03/10/2013 tarihinde yapılmış, aynı tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmeliğe tabi projeler/faaliyetler, Ek-I (Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi) ve EK-II (Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi) olarak ayrılarak yedi alt sektör grubunda değerlendirilmiştir. Bu gruplar Yönetmelikte,

KAYA MEKANİĞİ BÖLÜM 1

GİRİŞ

Mekanik: Bir malzemenin uygulanan bir kuvvet karşısında verdiği tepki bu malzemenin mekanik davranışını ifade eder. 

Kaya Mekaniği:Kaya ve kaya kütlelerinin mekanik davranışının araştırıldığı kuramsal ve uygulamalı bilim dalıdır. Mekaniğin bu dalı kaya ve kaya kütlelerinin bulundukları fiziksel ortamlarda, etkisi altında kaldıkları kuvvet alanlarına karşı tepkisini kapsar. Kaya mekaniğinin uygulaması KAYA MÜHENDİSLİĞİ olarak adlandırılır. 

Her kaya mühendisliği projesi birbirinden farklıdır. Ancak, projeyi oluşturan tüm tasarımlar ve yapım faaliyetleri kaya mekaniği prensipleri ile ilişkilidir. 

BÖLÜM 2

GERİLİM ANALİZİ

Her biri matematiksel teoriler olan elastisite, viskozite veya plastisite teorileri kendi içlerinde bir düzene sahip olup kuvvet, gerilim, deformasyon ve birim deformasyon davranışları gibi parametreler tarafından kontrol edilmektedirler.

Bu bölümde, çeşitli fiziksel tanımlamalar ve matematiksel ilişkiler yoluyla formülize edilmiş, cisim kuvveti, yüzey kuvveti, normal ve makaslama gerilimi gibi kavramlarından bahsedilecektir.

CİSİM KUVVETİ: Cisim boyunca etki eder ve başka bir cisimle teması olmaksızın üretilir (yerçekimsel, manyetik, eylemsizlik kuvveti gibi).

YÜZEY KUVVETİ: Bir cismin dış yüzeyi boyunca etki eder ve başka bir cisimle teması sonucu oluşur.

BÖLÜM 3

KAYALARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ

Kaya özellikleri doğası gereği araştırma, tasarım, yapım ve inşaat mühendisliği projelerinin yapım sonrası evrelerinin bir parçasıdır.

Kaya sınıflamaları çoğu mühendislik uygulamaları için kayanın adı ve jeolojik karakteristiklerini sağlar.

Buna ek olarak, kayaların mühendislik amaçlı kullanımları kayaları daha genel iki parçada ele almayı gerektirir.

KAYA MALZEMESİ/KAYA KÜTLESİ 

KAYA MALZEMESİ/SAĞLAM KAYA (Rock Material/Intact Rock): kaya eklem, tabakalanma gibi süreksizlikler içermez.

KAYA KÜTLESİ (Rock Mass):kaya malzemesi ile süreksizliklerin birlikte oluşturdukları kütle veya sistemdir. 

BÖLÜM 4

YENİLME KRİTERİ 

Yenilmenin olabilmesi için kayanın etkisinde kaldığı gerilmenin kayanın dayanımını aşması gerekir. Yenilmede en önemli iki parametre gerilme ve deformasyondur. Tasarım aşamasında bunlarda en az biri girdi olarak kullanılır. Kaya malzemesi ve /veya kaya kütleri için aynı anda geçerli olabilecek bir kriter henüz yoktur. Ayrıca, kayalar oldukça heterojen, gevrekten sünümlüye kadar değişen özellikler göstermektedirler. Bu nedenle pek çok araştırmacı tarafından çok sayıda yenilme kriterleri geliştirilmiştir. Bunlar iki grup altında toplanırlar:

•TEORİK 

•GÖRGÜL (AMPİRİK) 

BÖLÜM 5

YÖNELİM 

SÜREKSİZLİK ARALIĞI VE SIKLIĞI 

Komşu süreksizliklerin aralığı:

Görünür aralık ===> Ölçüm hattı boyunca süreksizlikler arasındaki uzaklıklar 
Gerçek aralık ===> İki komşu süreksizlik arasındaki dik mesafe

SAHA JEOLOJİSİ

HARİTA VE ÇEŞİTLERİ

Yer yüzeyinin tamamını veya bir kısmını birtakım çizgi, işaret, renk, desen ve simgelerle kuşbakışı ve belli bir ölçeğe göre küçültülmüş olarak, kağıt üzerinde gösteren iki boyutlu  şekillere harita denir.

Harita çeşitleri

Yukarıdaki tanımlamalar genel olarak “topografya” ve “fiziksel coğrafya” haritalarını ihtiva eder.

Fiziksel coğrafya haritaları yeryüzü şekillerini, topografya haritaları gibi yeterli düzeyde göstermeyip, yalnızca ana hatlarıyla yansıtır.

Topografya ve fiziksel coğrafya haritaları üzerine belli konulara ait verilerin belli çizgi, işaret, renk, desen ve simgelerle işlenmesi sonucu konulu haritalar elde edilir. Örneğin, belli bir bölgenin yağış haritası, nüfus yoğunluğu haritası, toprak haritası, bitki örtüsü haritası vs. gibi. Jeolojik haritalar da konulu haritalardandır.

TOPOĞRAFİK HARİTALARDA YÖN VE KOORDİNATLARI

1. Harita üzerinde, uygun bir yerde yön işareti ve yön belirten harf bulunur.
2. Yön belirtmek için çoğunlukla kuzey sözcüğünün yalnızca baş harfi olan “K” (uluslararası kullanımlar için “N”) kullanılır.
3. Yön harfinin bulunmaması durumunda, basılı haritalarda, büyük yazılar doğru okunacak şekilde ön tarafa doğru tutulduğunda, ön taraf genel olarak kuzeyi gösterir