e-)Birincil Kor Yapılar:



Bir kor kayaç, komşu formasyonlardan daha yaşlı veya daha genç olabilir.
Şayet kor kayaç daha yaşlı ise, komşu kayaçlarla olan dokanağı tektonik ya da uyumsuz olabilir. Kor kayaç, daha soğuk olan yan kayaçlarla kontak oluşturduğu için, dokanağa yaklaştıkça daha ince taneli bir dokuya sahip olabilir. Yan kayaçlardaki tabakalanma kor kayaçla olan dokanak boyunca kesilebilir

1-)Vesiküller:Özellikle volkanik kayaçlarda, kayacın katılaşması sırasında, basınç azalması sonucu gelişen gaz veya buhar kabarcıklarının genişlemesi sonucu, oluşmuş küçük küresel ya da oval şekilli boşluklardır.

2-)Yastık (pillov) lavlar:Özellikle bazik lavların su altında soğuyup-katılaşması sonucu oluşan yastık lavlar, içinde bulundukları tortul dizilerin gençleşme yönünü saptamada kullanılabilinir. Normal konumlu yastık lavlar, dışbükey üst ve içbükey alt kısımlara sahiptirler.  

f-)Stratigrafi Sınıflama Prensibleri



Geleneksel stratigrafi çalışmalarında genellikle 4 temel birim kategorisi kullanılmıştır. 
1-)Litostratigrafi birimi: istiflenme yasasına (süperpozisyon ilkesi) uyan, kayaç özellikleri ve stratigrafik konum esasına göre ayırtlanan ve sınırlandırılan, genellikle tabakalı, tabla şekilli olan tek bir tabaka veya tabakalar topluluğudur.Sedimanter kayaçların fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceleyerek onları haritalanabilir birimler şeklinde organize eder.Örnek: Berdiga Kireçtaşı.

a-)Sınırlar:Litostratigrafi birimlerinin sınırları litolojik değişimlerin gözlendiği sınırlardır.
Dolayısıyla, bir litostratigrafi biriminin alt, üst ve yanal sınırlarının belirlenmesinde, belirgin olan fiziksel bir özelliğin oldukça kesin bir şekilde değişmesi esas alınır.

b-)Mertebeler:
  • Formasyon; Litostratigrafi sınıflamasının temel birimidir.
  • Üye; formasyonun bir alt bölümüdür.
  • Tabaka; formasyon ya da üye içerisinde ayrılmış en küçük litostratigrafi birimidir.
  • Grup; İki veya daha fazla sayıda formasyonu kapsayan bir litostratigrafi birimidir.
  • Üstgrup; Gruptan daha üst mertebede olan ve birden çok grubu içeren bir litostratigrafi birimidir.
c-)Üye: formasyondan daha alt mertebede resmi bir litostratigrafi birimidir ve her zaman formasyonun bir parçasıdır. Formasyon içinde, kendisine komşu diğer birimlerden litolojik özellikleri bakımından ayırt edilebilir özelliktedir.

d-)Tabaka(lar):Tabaka (veya tabakalar), tortul kayaçların en küçük resmi litostratigrafi birimidir.Bir tortul istif içindeki kömür damarları, volkanik tüf düzeyleri veya başka tür işaretçi katmanlar tipik örneklerdir.

e-)Grup:ortak litoloji özellikleri olan, doğal ilişkili iki veya daha çok sayıda komşu formasyondan oluşan resmi bir litostratigrafi birimidir. Mertebece formasyonun bir üstünde bulunur.

f-)Üstgrup:Belirgin ortak litoloji özellikleri olan iki veya daha çok sayıda komşu grup için üsgrup terimi kullanılır. Benzer şekilde üsgrup adı, coğrafya adı ve “üstgrup” teriminden oluşur.

Litostratigrafi Birimlerinin Tanımlanmasında Göz önünde Tutulacak Kurallar:
A-)Birimin adı
  • Uygun coğrafya terimleri
  • Adların tekrarlanması
  • Kurulmuş adların önceliği ve korunması
  • Heceleme farklılıkları ve adlama değişiklikleri
  • Farklı ülkeler ve farklı lisanlardaki adlar
  • Litostratigrafi birimlerinin adlandırılması
B-)Stratotip (tip kesit): adlandırılmış bir jeolojik birim veya sınır için bir standarttır ve o birimin veya sınırın tanınması ve tanımlanmasında temeli oluşturur. 2 tip özelliğe ayrılır
Birim stratotipi: Bir litostratigrafi veya kronostratigrafi biriminin tanımı için bu stratigrafik istifin en iyi geliştiği alandan örnek alınarak oluşturulan tip kesite, birim stratotipi denir. 
Birim stratotipi, tabakalı bir birim için tip kesit; tabakalanması olmayan bir birim için tip alandır.

C-).Tip yer (tip lokalite) ve tip alan :Bir stratigrafi biriminin ilk olarak tanımlandığı ve tip kesitlerinin bulunduğu coğrafik yere veya yöreye tip yer veya tip lokalite denir.Tip yeri içine alan coğrafik bölgeye de tip alan denir.

D-)Litoloji özellikleri: Litoloji biriminin litolojik özellikleri ana hatları ile açıklanmalı ve ayrıca kendisini diğer komşu birimlerden ayıran özellikler vurgulanmalıdır. 

E-)Kalınlık :Litostratigrafik birimin kalınlığı ve varsa kalınlık değişimleri belirtilmelidir. 
Fosil topluluğu: Litostratigrafi biriminin fosil topluluğu hakkında bilgi verilmelidir.

I-)Yaş :Litostratigrafi biriminin yaşına ilişkin bilgiler verilmelidir.

J-)Deneştirme:Litostratigrafi birimi, daha önce tanımlanmış olan birimlerle deneştirilmelidir. Litodem Birimleri:Bir litodem birimi, kayaç özellikleri esasına göre ayırt edilmiş ve sınırlandırılmış olan, hakim olarak intruzif, aşırı derecede deforme olmuş, ve/veya şiddetli metamorfizmaya uğramış, tanımlanmış bir kaya kütlesidir.

1-)Sınırlar:Litodem birimlerinin sınırları, litolojinin değiştiği yerlerden geçirilir.

2-)Tip yeri:Litodem birimleri, gözlenebilir kayaç nitelikleriyle tanımlanır ve tanınırlar. Birimin yanal ve düşey değişimleri ile dokanak ilişkileri doğru bilgilere dayandırılmalıdır.

3-)Sınıflama: Litodem birimleri sınıflamasında temel birim litodemdir. İki veya daha çok sayıda litodemden oluşmuş kaya topluluğuna takım adı verilir. Eğer takımdan daha yüksek mertebede bir birime gerek varsa, üstakım terimi kullanılır. Karmaşık ve karışık, mertebe olarak takım veya üstakıma karşılık gelir.

4-)Karışık (Melanj):İki veya daha fazla kayaç çeşidi sınıfından (magmatik, metamorfik, tortul) oluşmuş birbirinden kopuk, ilksel ilişkileri korunmamış kaya topluluğu veya karışımıdır.

5-)Karmaşık (Kompleks):İlksel ilişkileri korunmuş, genellikle magmatik ve metamorfik kayaç birimlerinin belirli bir sistem içerisinde, aynı cinsten olanların devamlılık gösterdiği tüm kayaç topluluğuna “Karmaşık” adı verilir.

6-)Masif:İki veya daha fazla karmaşığın bir araya gelmesinden oluşan ve genellikle en az birkaç kilometre eninde ve boyunda olan birimlere “Masif” adı verilir. 

 2-)Biyostratigrafi birimi: fosil içeriğiyle tanımlanan ve ayırtlanan bir kaya kütlesidir.
Fosil içeriklerine göre korele edilebilen birimleri organize eder.Örnek: Discoaster multiradiatus Ara Zonu. 

Biyozon: bir veya daha çok sayıda fosil taksonunu içeren ve bu özelliğiyle komşu biyostratigrafi birimlerinden ayrılabilen bir kaya kütlesi olup, adını bu takson veya taksonlardan alır. Bir biyozonun tanımlanmasını olanaklı kılan ve zona adını veren fosillere zon fosili veya kılavuz fosil denir.
Zon fosilleri ideal olarak;
  • hızlı evrimleşen (kısa yaşam menzili),
  •  geniş coğrafik dağılıma sahip olan (endemik değil pandemik),
  • mümkün olduğunca fasiyeslerden bağımsız olan,
  • kolay tanınabilen,
  • bol bulunan ve
  • genellikle korunabilmelerini olanaklı kılan güçlü sert kavkılara sahip olan fosillerdir. 
Biyostratigrafi Birimlerinin Çeşitleri ve Sınır Tanımları:

a-)Ara zonu (veya aszonu);Tek bir taksonun belgelenmiş en alt ve en üst bulunuşu arasındaki, bir taksonun belgelenmiş en alt bulunuşu ile başka bir taksonun belgelenmiş en üst bulunuşu arasındaki ve farklı iki taksonun belgelenmiş ardışık en alt bulunuşları veya ardışık en üst bulunuşları arasındaki aralık şeklinde olabilir. 3 ana tipi mevcuttur
  • Tek bir taksonun belgelenmiş en alt ve en üst bulunuşları arasındaki aralık Takson menzil zonu olarak tanımlanır.
  • Bir taksonun belgelenmiş en alt bulunuşu ve başka bir taksonun belgelenmiş en üst bulunuşu arasını içeren aralık. Bu aralık, farklı iki taksonun ortak menzillerini içeriyorsa (yani iki takson aşmalı ise), aşmalı veya ortak menzil zonu olarak adlandırılır.
  • Farklı iki taksonun belgelenmiş ardışık en alt bulunuşları veya ardışık en üst bulunuşları arasındaki aralık. Aralık, bir evrimsel soy içindeki ardışık belgelenmiş en alt bulunuşlar arasında olduğu zaman, soy zonu olarak adlandırılır.
b-)Topluluk zonu:Bir topluluk zonu, üç veya daha çok sayıda taksonun birlikte bulunuşuyla ayırt edilen bir biyozondur. Topluluk zonu, mevcut fosillerin tümüne dayandırılabilir veya sadece belirli fosillere sınırlandırılabilir. 2 tip mevcuttur.
  • Topluluk zonu veya Senozon: Takson menzil sınırları dikkate alınmaksızın ayırt edilen zon.
  • Oppel zonu veya aşmalı menzil zonu: İkiden daha fazla sayıda taksonla ayırt edilen ve içerdiği ayırtman taksonlardan iki veya daha fazlasının belgelenmiş ilk ve/veya son bulunuşlarına dayandırılan sınırlara sahip olan zon.
c-)Bolluk Zonu:Bir veya daha çok sayıda taksonun göreceli bolluğunun, sayısal olarak belirgin maksimumuyla tanımlanan bir biyozondur.

3-)Kronostratigrafi birimi: aynı zaman süresinde oluşmuş tüm kayaçlar için materyal referansı olarak kullanılmak amacıyla oluşturulmuş bir kaya kütlesidir. Örnek: Devoniyen   Sistemi  Kronostratigrafi birimlerinin sınırları eş zamanlıdır, yani izokrondur. Kronostratigrafi, katmanları yaş ilişkilerine dayanan birimler halinde düzenlemeyi sağlar. Kronostratigrafi sınıflamasının amacı, kayaç birimlerinin jeolojik zaman (jeokronoloji) içerisindeki sıralanışlarını ortaya koymaktır.Bu zaman birimleri süresince oluşan tabakalar, yine en büyük mertebeden en küçüğe doğru;Eonotem, EratemSistemSeriKat,Askat 

Kat: Jeolojik zamanın (jeokronolojinin) en küçük birimi olan “çağ” süresi içinde oluşmuş kayaçları kapsayan ve kronostratigrafi birimleri dizisinde en küçük mertebedeki kayaç topluluğuna "kat" adı verilir.

Seri:Jeolojik zamanın bir devre’sinde (Epok) oluşmuş kayaçları kapsayan kronostratigrafi birimine “Seri” adı verilir.Mertebece “Kat”’dan büyük olup, iki veya daha fazla kat içerebilir.

Sistem: Jeokronoloji zamanının belirli bir periyod (devir) süresi içinde oluşmuş bütün tabakalı kayaçların tümüne “sistem” adı verilir. Sistem, kronostratigrafi sınıflamasının temel birimidir.

Eratem:iki veya daha fazla sistemden oluşan bir kronostratigrafi birimidir.

Eonotem: kronostratigrafi birimleri içinde en büyük mertebedir.

4-)Jeokronoloji birimi: bir kronostratigrafi biriminde korunmuş kaya kaydı esasına göre ayırt edilmiş bir zaman bölümüdür. Örnek: Devoniyen Devri.  Jeokronoloji sınıflamasında mertebeler büyükten küçüğe doğru;EonEra (Zaman), Periyod (Devir) , Epok (Devre)ÇağAsçağ
Jeokronoloji Cetveli

SEDİMANTOLOJİ


Sedimantoloji : Karasal ve denizel ortamlarda biriken ve daha sonra sedimanter kayaçları oluşturan materyalin oluşumu, taşınması ve birikim proseslerinin çalışılmasıdıri


Erozyon: Hava, su ve rüzgar tarafından kayaç partiküllerinin fiziksel olarak bir araya toplanmasıdır.


Taşınma :Su, buz veya rüzgar gibi akışkanlar tarafından aşındırılan partiküllerin hareket ettirilmesidir. iki tür akışkan vardır.


     1-)Laminer(düzenli) akış : Akışkan zerreleri bir biri üzerinde kayarak , birbirlerine göre paralel hareket ederler .


     2-)Türbülanslı (çevrintili) akış : Akış hızı bir değerin üzerine çıkınca ( kritik değeri aşınca )akış laminerden türbülanslı akışa  dönüşür.ve akış yerel olarak  hızında ve yönünde sapmalar gösterir.Buradan da anlaşılacağı gibi ,türbülanslı akış düzensiz bir akış olup ,sıvı zerrecikleri gelişi güzel hareket etmekte  ve akış alanı içerisinde çevrintiler(türbülanslar) meydana getirmektedir.


Ayrışma: Yer yüzeyinde veya Yer yüzeyinin yakın kısımlarında kayaçların fiziksel ve kimyasal özelliklerini değiştiren yıkıcı prosesler grubudur.

     
       1-) Kimyasal Ayrışma : Kayaçların ve minerallerin kimyasal bileşimleri değişir.Yer yüzeyinde duraysız olan kayaçlar  daha duraylı maddelere dönüşür. ( yeni mineraller , yeni kimyasal bileşikler oluşur. )
  • Oksidasyon Çözünen madde ile element halindeki oksijenin birleşmesi sonucu meydana gelir.
  • Redüksiyon: Yükseltgenmenin tersine, elektron kazanma olayıdır.
  • Hidratasyon: Kayaç ve minerallerin su alması olayıdır.
  • Dehidratasyon: Hidrata olmuş minerallerin bazı koşullar altında sularını kaybetmeleri (susuz formlarını oluşturmaları) olayıdır.
  • Hidroliz: Suyun H+ ve OH- iyonlarıyla kayaç ve minerallerin bileşiminde bulunan elementler veya iyonlar arasındaki reaksiyonlardır.
  • Karbonatlaşma: Karbonat (CO3) veya bikarbonat (HCO3) iyonlarının birleşerek karbonatları meydana getirmesi olayıdır.
        2-)Fiziksel Ayrışma : Yeryüzünde ve yüzeye yakın kısımlarda ( akarsu,rüzgar vb) etkenlerle parçalanması ve dağılması olayıdır.

a-)Tortu-Gravite Akmaları ile tane taşınması


       
Tortu taşınması :Akışkanlar (su, rüzgâr, buz) yerçekiminin etkisi altında çeşitli şekil ve yollarla hareket eder ve tortu akışkan tarafından basit olarak taşınır.

Kaya düşmesi :Yar veya dik yamaçlardan değişik büyüklüklerdeki blokların veya kırıntıların serbest haldeki düşüşünü içerir.

Kayma ve Göçmeler: Kütlede az bir iç deformasyona neden olan ve makaslama yenilgisinden dolayı meydana gelen kaya veya tortu kütle hareketleridir. Kayma ve göçme çoğunlukla eş anlamlı olarak kullanılır.

  • Kaymalarda yalnızca yanal bir yer değiştirme (kayarak yer değiştirme)
  • Göçmelerde ise, yer değiştirmeyle birlikte bir iç deformasyonun bulunmasıdır
Tortu-gravite akmaları : Tortu gravite akmaları iç sürtünmenin ve kohezyonun yeter derecede azaldığı noktada, tanelerin kopmaya ve dağılmaya başladığı andan itibaren oluşmaya başlar.
  • Türbülant akma :Farklı akışkanların birbirine bitişik kütleleri arasındaki yoğunluk farklılıklarına dayanarak harekete geçirilen ve gravite tarafından yaratılan akıntılardır.

  • Akışkanlaşmış akma (Liquefied Flows):Zayıf olarak istiflenmiş, kum vs. gibi kohezyonsuz tortuların taneleri ani ve art arda gelen sarsıntılar nedeniyle dokanakları boyunca birbirlerinden ayrılarak kendi gözenek suları içerisinde süspanse hale geçmeye ve giderek su içerisine dağılmaya başlarlar.

  • Tane akması (Grain Flows):Tortunun içsel makaslama kuvvetinin aniden ortadan kalkması sonucu kohezyonsuz hale gelen tortuların dik yamaçlardan aşağıya doğru hareket etmeleridir.

  • Moloz akmaları ve çamur akmaları (Debris flow): Moloz akmaları ve çamur akmaları Bingham plastik gibi davranan tortu gravite akmalarıdır; Bunlarda akma başlamadan önce yenilmesi gereken bir dayanma kuvveti vardır.  Bunlar ince çakıl, kum veya çamur matriks içerisinde blok boyutuna kadar değişen boyutlardaki tanelerin kötü boylanmalı karışımlarından meydana gelir.
Diyajenez : çökelmiş gevşek sedimanların çökeldikten hemen sonra bulundukları ortamda sıcaklık ve basınca bağlı olarak metamorfizmaya kadar uğradıkları her türlü prosese verilen isimdir.

Diyajenetik süreçte yedi ana proses ayırt edilir ;
  • Biyojenik alterasyon (bozuşma) veya Mikrobial mikritleşme,
  • Çimentolanma,
  • Yer değiştirme,
  • Erime,
  • Neomorfizma
  • Fiziksel ve kimyasal sıkışma ve
  •  Dolomitleşme.

b-)Silisli sedimanter kayaçlar(Çörtler) ve Demirli sedimanter kayaçlar



Silisli kayaçlar, SiO2 mineralleri olan kuvarskalsedon ve opalden oluşur.  Çok sert olan bu kayaçlar çok az olarak silisiklastik tane ve/veya diyajenetik mineral gibi yabancı maddeleri de içerebilir. Çört, bir grup olarak, silisli kayaçlar için kullanılan genel bir terimdir.  Bu kayaçlar Prekambriyenden Tersiyere kadar değişik yaşlardaki dizilerde yaygın olarak bulunmalarına karşın, tüm tortul kayaçların yaklaşık %1den daha az bir kısmını oluştururlar.

Mineraloji ve doku :

Çörtler çoğunlukla mikrokristalen kuvarstan oluşur. Buna çok az miktarlarda kalsedon ve olasılıkla opal de eşlik eder. Opal duraysız olup, zamanla kuvarsa dönüşür.
 Çörtler üç ana dokusal tipe ayrılabilir:

Mikrokuvars, Boyutları yaklaşık olarak 1-5 mikron arasında değişen hemen hemen eş boyutlu kuvars tanelerinden oluşur.

Kalsedonik kuvars, Çiçek demetine benzer şekilde bir merkezden etrafa yayılan ve  yaklaşık 0,1 mm uzunluğunda olan oldukça uzun kristallerden oluşur.

Megakuvars20 mikrondan daha büyük eş boyutlu ve uzunca tanelerden oluşur.

Sınıflama ve oluşum:

Renk, inklüzyon ve dokuya bağlı olarak çörtlere birkaç resmi olmayan isim uygulanmaktadır.
Flint : terimi hem çörtün eş anlamlısı hem de Kretase tebeşirlerinde oluşan bir çört çeşidi (özellikle çört nodülleri) için kullanılmaktadır.

Jasper :Saçınım haldeki hematitin varlığından dolayı kırmızı renk almış çörtleri ifade eder.
Prekambriyenin demirli oluşuklarındaki hematitle ara tabakalı jasperlar jaspilit diye isimlendirilir.

Novakülit :oldukça yoğun, ince taneli ve homojen dokulu bir çörttür.

Porselanit: Sırlanmamış porselen görünümünü anımsatan doku ve kırılma gösteren ince taneli silisli kayaçları ifade eder.

Silisli sinter: sıcak kaynak suları tarafından çökeltilen gözenekli, düşük yoğunluklu  ve açık renkli silisli kayaçlardır.

Çörtler kaba bir morfoloji esasına dayanılarak iki ana tipe ayrılabilir:

 1-)Katmanlı çört :Katmanlı çörtler silisli şeyllerin milimetre kalınlıklı yaprakları veya laminaları ile ara tabakalı olan ve kalınlıkları birkaç santimetre arasında değişen hemen hemen saf çört tabakalarından oluşur.
  • DiyatomeliTortular :Esas itibarıyla diyatomların (suda yaşayan tek hücreli bir alg) opalli hücre duvarlarından meydana gelmiş olan açık renkli, yumuşak, kırılabilir silisli kayaçlardır.
  • Radiolarya tortuları: İkiye ayrılır .
          - Radiolarit oldukça sert, ince taneli radiolarya çamurunun çörte benzer eşleniğidir; yani, sertleşmiş radiolarya çamurudur.

          -Radiolarya çörtü iyi gelişmiş çimento veya matrikse sahip olan iyi katmanlaşmalı mikrokristalen radiolarittir.
  • Silisli spikül tortuları:
             - Spikülarit (spikülit), Esas itibarıyla, invertebrata (omurgasız) organizmaların (özellikle süngerlerin) silisli spiküllerinden (dikenlerinden) oluşmuş bir silis kayacıdır.    

             -Spikülar çörtler çoğunlukla denizel kökenlidir ve glokonili kumtaşları, siyah şeyller, dolomitler, killi kireçtaşları ve fosforitler ile birlikte bulunur.
  • İskeletçe fakir çörtler : Çoğu katmanlı çört tortuları hiç veya çok az miktarda silisli organizmaların tanınabilen  kavkılarını içerdikleri belirtilmektedir.
2-)Nodüler Çört : Nodüler çörtler boyları birkaç cm.den birkaç on cm arasında değişen yarı küresel kütleler, mercekler veya düzensiz tabaka ya da gövdelerdir.

c-)Demirli sedimanter kayaçlar



Demirce zengin sedimanter kayaçlar üç grup içerisinde sınıflandırılabilir:

  • Kırıntılı (detritik) kimyasal demirce zengin sedimanter kayaçlar;
  • muhtelif demirce zengin tortular
-Demirtaşı :terimi bantlaşma göstermeyen, çörtsüz, çoğunlukla oolitik demirce zengin kayaçları ifade eder.

-Demir oluşuğu: terimi ise, çoğunlukla iyi bantlaşma gösteren, çörtlü  demirce zengin sedimanter kayaçlar için kullanılmaktadır.

d-)Sedimanter Ortamları ve Fasiyesleri



Sedimanter Ortam: Bir sedimanter ortam, "belirli fiziksel, kimyasal ve biyolojik koşullara sahip olan, bu özellikleri ile bitişik alanlardan ayırt edilebilen ve sedimanların çökelmesine uygun su üstü veya su altındaki jeomorfolojik bir bölge" olarak tariflenmektedir.

Sedimanter Fasiyes: Arazide geometri, litoloji, tortul yapı, paleoakıntı örnekleri ve fosil içerikleri ile tanımlanan ve bu özellikleriyle diğerlerinden ayırt edilen stratigrafik birimleri ifade eder.

Litofasiyes: Fasiyeslerin renk, doku ve sedimanter yapılar gibi fiziksel özelliklere göre ayırt edilerek tanımlanması.

Biyofasiyes: Fasiyeslerin paleontolojik özelliklerine göre ayırt edilerek tanımlanmasıdır.

Depolanma sistemi:Kökensel olarak güncel veya eski sedimanter işlev ve ortamlarla birbirine bağlanmış olan üç boyutlu litofasiyes topluluğunu ifade etmektedir.

      1-)Denizel Transgresyonlar: Kıyıya yakın ortamlarda depolanmış olan fasiyesler kıyı ilerisi ortamlarda birbirlerinin üzerine gelirler.

      2-) Karasal Transgresyonlar :Deniz seviyesi karaya göre alçalırsa kıyı çizgisi ve ortamlar kıyı çizgisine paralel olarak  denize doğru hareket  eder.

e-)Akarsu Depolanma Sistemi



Alüvyon yelpazeler:Bunlar dağ eteklerinden yamaç aşağıya doğru oluşan ve büyük kaya bloklarını, molozları, çakılları, kumları ve çok az oranda da milleri içeren bir litofasiyes karmaşığıdır.

Alüvyon yelpazeler üzerindeki kontroller:
  • İklim
  • Tektonizma
  • Drenaj ağı
  • Prosesler: kaya düşmeleri, moloz akmaları, akarsu akmaları.
Örgülü Akarsular (Braided Stream) :Yüksek eğimli ve yüksek hızlı akış rejimi olan ve bu rejimi mevsimsel koşullardan etkilenebilen sistemlerdir. Bu sistemde hızlı bir erozyon ve büyük oranda kırıntı taşınması mümkün olabilmektedir.

Menderesli Akarsular (Meandering Stream):Topoğrafik eğimin ve akış rejiminin göreceli olarak düşük olduğu, çoğun hümid, mevsimsel koşullardan etkilenme oranının en alt düzeye indiği ve şekil olarak çok kavisli (menderesli) bir akarsu sistemidir.

Akarsu kanalının menderesli oluşu;

  • akarsuyun akış hızına,
  • yamaç eğimine,
  • taşınan madde miktarına ve niteliklerine bağlıdır.
Menderesli akarsu çökelleri üç ana fasiyes topluluğundan oluşmaktadır:
  • Kanallar
  • Terkedilmiş kanallar
  • Taşkın ovaları
Kanallar :Menderesli kanalların yatay yönde yer değiştirmeleri sonucunda dış banklar aşındırılır. Aşındırılan malzeme iç banklarda çökelerek nokta barlarını (setleri) oluşturur. Nokta barlar kendine özgü bir sedimanter yapı ve tane boyu dağılımına sahiptir. 

Terkedilmiş Kanallar:Mendereslerin geriye doğru aşındırmaları sonucu mecranın kısalarak yer değiştirmesi sonucunda oluşurlar.


Taşkın Ovası (Taşma düzlüğü) :
Akarsuların mevsimlik, yıllık ve/veya bazen meydana gelen taşkınlar sonucu kanal kenarındaki seddeleri (levee) aşıp yayıldıkları düz alanlardır. Şeyl, silttaşı ve kumtaşları ile karakterize edilen bu fasiyesler laminalı ve akıntı kırışıklı yapılar sunarlar.Genellikle dağ eteklerinde oluşan alüvyon yelpazeleri ile başlayıp menderesli kanallarla kıyıya ulaşan sedimanter ortam ve fasiyeslerden ibarettir.