Tek bir veya birden fazla mineralin veya tanelerin bir araya gelerek oluşturdukları katı kütlelere kayaç veya taş adı verilir.
Kayaçların herhangi bir sahada görülebilen ve yerli olan kısımlarına yüzeylenme , mostra veya aflörman denir.Fakat bir kayaç kütlesinin yeryüzünde görülen her parçası yüzeylenme değildir , yüzeylenme olabilmesi görülen kısmın yerinde oynanmış veya kırılıp bloklar ( parçalar) halinde başka bir yere taşınmış olması gerekir.
Magmatik Kayaçlar
Yerin kabuğu veya üst manto içinde oluşan ve bileşim itibariyle erimiş silikatları içeren sıvıya magma adı verilir. Magmanın soğuması ile meydana gelen kayaçlara magmatik kayaçlar , kor kayaçlar veya magmatiler adı verilir.
Magmatik bir kayacın bileşimi bunun kaynaklandığı orjinal magmanın bileşimini yansıtmaz , çünkü bir magma ilk oluşumundan sonra bazı nedenlerden ( Sıcaklık , basın. , karışım vb ) dolayı bileşimi değişir bu olaya magmatik farklılaşma adı verilir.
Magmanın yer kabuğu kısımlarına göre üç gruba ayrılır .
Tortul Kayaçlar
Hava ve suyun mekanik ve kimyasal etkisiyle oluşan
parçacıkların su, rüzgâr, dalga ve buzullarla taşınıp deniz, göl, akarsu veya
karalarda üst-üste birikmesi olayına tortulaşma , çökelme veya sedimantasyon ; bu yolla oluşan kayaçlara da tortul veya sedimanter kayaçlar adı verilir. Tortul kayaçlar magmatitlerin aksine genelde katmanlı olup,
her katman tabaka diye adlandırılır.
TORTUL KAYAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI
Tortul kayaçların mineral bileşimi magmatitlerinkine göre
çok karışıktır. Öyle ki bir tortul kayaç içinde değişik minerallerin yanı sıra
çeşitli kayaç parçaları bulumabilir. Oluşum ortamları ve kökenleri göz önüne alınarak,
tortul kayaçlar üç ana grupta toplanabilir.
1) Kırıntılı ( Klastik, Detritik ) Tortul kayaçlar: Ayrışma
ve aşınma ile, daha önceden var olan kayaçlardan kopan partçaların taşınarak
belli bir yerde depolanması sonucu meydana gelen kayaçlardır. Dane boyutlarına
göre sınıflandırılırlar.
METAMORFİZMA VE METAMORFİK KAYAÇLAR
GİRİŞ
Daha önce var olan kayaçların ısı ve basınç etkisiyle
değişime uğraması olayına metamorfizma“ adı verilir . Bu yolla oluşan
kayaçlara da metamorfik kayaçlar adı verilir . Bu kayaçlar genel olarak
tortul kayaçlar ve magmatik kayaçlardan oluşurlar. Örneğin kil mineralleri ve
kalsitten oluşan marnın orta derece metamorfizması ile oluşan kayaç plajiyoklaz
ve hornblendden oluşan amfibolittir .
a) Metamorfizma Türleri :
2) Bölgesel
( rejyonel) metamorfizma:Geniş alanlarda basınç ve ısının etkin olması sonucu
meydana gelen metamorfizmadır .Bu metamorfizma ile oluşan kayaçlar içindemika ,
tremolit , aktinolit ve hornblend gibi levhalı minerallerin dizilmesi sonucu
gelişen “klivaj “ veya yapraklanma adı verilen yapı gelişir .
Çatlaklar
Çatlak ve yarıklar genellikle tabakalanma ve klivaj yüzeylerini kesen ve daha çok dayanıklı kayaçlarda meydana gelen yapılardır.Çatlaklar çoğunlukla belli bir düzen içinde gelişirler.Birbirine paralel olarak gelişen çatlaklara çatlak takımı , birbirini kesen iki veya daha fazla çatlak takımına ise çatlak sistemi adı verilir. Oluşum mekanizmalarına göre iki ana gruptadırlar.
1-) Jeolojik olaylardan kaynaklanan çatlaklar ( Tektonik kökenli çatlaklar ):
Jeolojik deformasyonlara bağlı olarak gelişen çatlaklardır ve iki ana grupta toplanır.
Faylar
Faylar, kırıklar boyunca gözlenebilir bir hareket meydana gelmesi sonucu oluşan ve düzlemsel bir süreksizliği belirleyen yapılardır. Faylarda birbirlerine kıyasla kayan blok çiftleri söz konusudur.Kaymalar fayı belirleyen süreksizlik düzlemi (fay düzlemi) boyunca oluşmaktadır. Fay düzlemi düşey ve eğik konumlu olur ve konumu doğrultu ve eğiminin ölçülmesiyle verilir. Fay düzleminin eğik olması durumunda birbirine kıyasla kayan bloklardan birisi fay düzleminin üzerinde,diğeri ise altındadır. Bu durumda fay düzleminin üzerinde bulunan bloka
Kıvrımlar ve Kıvrımlanma
Deformasyona bağlı olarak gelişen dalgalı , az çok veya tipik semer şekilli yapılara "kıvrım" bunların oluşmasına neden olan deformasyona da " kıvrımlanma " adı verilir .Kıvrımlanma sıkıştırıcı nitelikli kuvvetlerin ( basınç kuvvetlerinin ) etkisiyle gelişir.
Kıvrımların düz duran bir semeri andıran , yani tümsek tarafı yukarı doğru olan ve merkezinde en eski kayaç birimin bulunduranlarına
Kıvrımların düz duran bir semeri andıran , yani tümsek tarafı yukarı doğru olan ve merkezinde en eski kayaç birimin bulunduranlarına
STRATİGRAFİ
Stratigrafi terimi, Latince; stratum (tabaka) ve graphein (çizmek) kelimelerinden birleştirilerek türetilmiştir.
Stratigrafi, katmanların;
- yaş ilişkileri,
- ardalanması,
- yerel ve dünya ölçeğinde deneştirilmesi,
- jeolojik kolondaki stratigrafik sırası ve kronolojik düzenlenmesi ile ilgilenen bir bilim dalıdır.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)