1-)Aynı biçimlilik (üniformitarianism) kuralı :Günümüzde yeryüzünde ve yer içinde meydana gelen olaylar, muhtemelen benzer şekilde geçmişte de meydana gelmiş ve gelecekte de devam edecektir”.Yani, “günümüz geçmişe anahtardır”.
2-)İlksel yatay konumluluk kuralı:İlksel yatay konumluluk kuralı ilk olarak 17. yüzyılın ikinci yarısında, Nicholas Steno (1638-1687) tarafından ortaya konmuştur.
Steno, tortuların başlangıçta yatay veya yataya yakın katmanlar oluşturacak şekilde depolandıklarını gözlemlemiştir. Yani, tortular veya tortul kayaçlar ilk çökeldiklerinde, tabakalanma düzlemleri yatay veya yataya yakın konumludur.
5-)Süperpozisyon ilkesi:Bu yolla oluşmuş bir tortul dizi, tabandaki en yaşlı katmanın çökeltildiği zamandan başlayarak, en üstteki en genç katmanın çökeltildiği zamana kadar olan süreçteki olayların kaydedildiği doğal bir belge niteliğindedir. Dolayısıyla, stratigrafi yardımıyla bir istif içindeki kaya katmanlarını göreceli olarak yaşlandırmak mümkündür.
3-)İlksel yanal devamlılık kuralı:Çoğu vadinin birbirine bakan yamaçlarında benzer katmanların bulunması, bu katmanların birbirinin devamı olduklarını ve aşınma sonucu birbirinden ayrıldıklarını ortaya koyar. Bu veri, arazide gördüğümüz tortul katmanların yanal olarak devamlı olduklarını ifade eder.
4-)İstiflenme yasası (üst üste gelme kuralı veya süperpozisyon ilkesi):Tortul kayaçlar, karadan çeşitli yollarla taşınan ayrışma ürünlerinin katmanlar oluşturacak şekilde üst üste birikmesi sonucu oluşmuşlardır .Bu oluşum sırasında her bir tortul katman bir önceki katman üzerine depolandığı için, göreceli olarak ondan daha genç olacaktır.
Süperpozisyon ilkesine uymayanlar ;
- taraçalar,
- mağaralardaki tortulaşmalar,
- magmatik sokulumlar
- bazı volkanik akışlar,
- neptuniyen dayklar ve
- bindirmeler
b-)Mağaralardaki tortulaşmalar:Mağara içlerinde çökelen tortular, mağara tavanını oluşturan kayaçların daha yaşlı olması nedeniyle istiflenme yasasına uymazlar.
c-)Magmatik sokulumlar ve bazı volkanik akışlar:Magmatik kayaçlar çoğunlukla intruzif oldukları için genellikle istiflenme yasasına uymazlar.
d-)Neptuniyen dayklar:Neptuniyen dayklar, denizaltında oluşmuş kırıkların, tortuyla dolması sonucu oluşmuş sedimanter dayklardır. Yan kayaçların daha yaşlı olması nedeniyle neptuniyen dayklar da istiflenme yasasına uymazlar.
e-)Bindirmeler:Genellikle bindirme sınırının üzerindeki birimler, altındaki birimlerden daha yaşlıdırlar.
5-)Kesme-Kesimle kuralı :Genellikle kor kayaçlara uygulanan ve kayaçların göreceli yaşlarının saptanmasında kullanılan bu kurala göre kor kütleler, kestikleri (içine girdikleri veya sokulum yaptıkları) kayaçlardan daha gençtirler. Benzer şekilde, kıvrım ve fay gibi tektonik yapılar da deforme ettikleri ve kestikleri kayaçlardan daha gençtirler.
Kesme-kesilme kuralına göre D1 ve D2 daykları, sokulum yaptıkları kayaçtan; D2 daykı ise D1 daykından daha gençtir.
6-)İnklüzyonlar (bileşenler) kuralı:Herhangi bir kayaç veya mineralin oluşumu sırasında, onlar içerisinde kalmış olan bir başka kayaç parçası ve minerale, inklüzyon veya anklav denir. Dolayısıyla inklüzyonlar, içinde bulundukları kayaçlar ve minerallerden göreceli olarak daha yaşlıdırlar. Herhangi bir kayaç kütlesi, başka kayaçlardan türemiş parçalar içeriyorsa, söz konusu kayaç, parçalarını içerdiği kayaçlardan daha gençtir.
8-)Pumpelly kuralı:Herhangi bir alandaki küçük ölçekli yapılar, aynı kökenli, daha büyük ölçekli yapıların stillerini ve yönelimlerini taklit ederler ve onlar için anahtardırlar.
9-)Fosil ardışımı kuralı:Tortul katmanların, içerdikleri fosiller yardımıyla tanımlanabileceğini gösterir.