4) SONDAJ ÇEŞİTLERİ

Çok çeşitli amaçlar için sondajlar yapılmaktadır. Birkaç metreden 11 bin metreye varan sondajlar vardır.Önemlerine göre sondaj tipleri şunlardır : Petrol sondajları, su sondajları,maden sondajları,temel sondajlar,enjeksiyon sondajları vs.

a) Petrol sondajları : Sondajcılıkta ilk akla gelen sondaj çeşididir. Petrol sondajları derin sondajlardır. 500 metreden 5-6 bin metreye kadar derinliğe ulaşan petrol sondajı vardır. Petrol aramaları ve sondajları çok uzun süren çok pahalı sondajlardır. Petrol sondajları karalarda, sığ denizlerde ve derin denizlerde olmak üzere üç farklı yapılabilmektedir.


  • Karalarda yapılan petrol sondajları : Bu sondajlar karalarda yürütülen petrol arama çalışmalarında yapılan sondajlardır. Sondaj donanımı olarak büyük çelik kuleler,platformlar,pompalar,motorlar,çamur tankları ve diğer donanımlardan oluşurlar.Sondajın ilk 100 metrelik bölümü geniş çaplı matkaplarla açılır ve kuyu çapına uygun geniş bir muhafaza borusu yerleştirilerek çimentolanıp sabitlenir.Daha sondaja bu borunun içinden daha küçük çaplı bir matkapla devam edilir. Yaklaşık 900 ile 1100 metreler arasına inildiği zaman kuyuya yüzeyden  muhafaza borusu indirilerek çimentolanır ve sabitlenir. Sondaja daha küçük çaplı bir matkapla devam edilir.Kuyu derinliği 2200 metreye inildiği zaman tekrar yüzeyden ve diğer boruların içinden geçecek şekilde yeni muhafaza borusu indirilip, betonlanır ve sabitlenir. Sonra sondaja daha küçük çaplı bir matkapla devam edilir.Ancak başka muhafaza borusu indirilmez ve sondaj hedeflenen seviyeye kadar çıplak kuyu olarak devam eder.Kuyuda doğacak çeşitli problemler nedeniyle (kaçak,göçme vs.) muhafaza borularının derinliği değişebilir.Kuyuya muhafaza borusu indirilmeden önce çıplak kuyuda çeşitli jeofiziksel ölçümler ve log alma işlemleri yapılır.Ayrıca sondaj sırasında kuyu basıncını kontrol altına alabilmek için kuyunun ağzına basınç dengeleyici pompalar yerleştirilir. Sondaj bitiminde kuyunun ağzı betonla kapatılır ve " kuyu terk raporu" yazılarak çalışmalar sona erdirilir.
  • Sığ deniz petrol sondajları : Bu tip sondajlar su derinliği 200 metreyi geçmeyen kuyu ortamlarında yapılan sondajlardır.Sondaj donanımı,ayakları deniz tabanına oturtulmuş bir platform üzerine yerleştirilmiştir.Bu sabit platform üzerine karalardakine benzer şekilde sondaj yapılmaktadır.Ancak platform ile deniz tabanı sarasında yerleştirilen çelik boru sisteminin içinden sondaj işlemleri yürütülmekte ve dolayısıyla denizle sondajın ilişkisinin kesilmesi sağlanır.
  • Deniz derin petrol sondajları : Bu tip sondajlar su derinliği 1000 metreyi geçen derin denizlerde yapılan sondajlardır.Su derinliği fazla olduğu için sabit bir platformun kurulması söz konusu değildir.Bu sondaj özel donanımlı büyük gemiler üzerinde kurulan platformlardan yapılır. Gemiler özel donanımlar sayesinde sabitlenirler.Deniz tabanı ile gemideki platform arasına çelik boru sistemi yapılır.Tüm sondaj işlemleri bu boru sistemi içerisinden yürütülür.Böylece deniz suyu ile sondajın ilişkisi kesilmiş olur