DOĞRULTU ATIMLI FAY SİSTEMLERİNİN GEOMETRİSİ


KLİVAJ / KAYAÇ DİLİNİMİ (CLEAVAGE)

TERMİNOLOJİ

Klivaj: Deformasyon geçirmiş tortul veya metamorfik kayaçlardaki mineral veya
tanelerin belirli yönlerde sıralanması ile oluşturduğu düzlemsel yapılara klivaj /
dilinim denir (bir kayacı beli yönlerde kolayca ince plaka veya dilimlere
kırılmaya, ayrılmaya veya yarılmaya meyilli olması).

Foliasyon: Bir kayaç içinde homojen olarak yayılmış tüm düzlemsel yapılardır.
Klivaj ve foliasyon arasındaki en önemli farklar:

  • Foliasyon hem deformasyona bağlı, hem de bağlı olmaksızın gelişebilen düzlemsel yapılar olmasına karşın, klivaj mutlaka deformasyon sonucu gelişir.
  • Klivaj sadece bir özel foliasyon adıdır. Foliasyon daha genel bir tanım olup, kayaçlarda bulunan tüm düzlemsel yapılar (fay ve eklem düzlemleri hariç) için kullanırlar:

MADEN YATAKLARI

Genel Terimler

Maden : Ekonomik olarak bir değer taşıyan ve kârlılıkla üretilebilecek olan her türlü kayaç,mineral ve mineral topluluğudur. 

Metalik Maden: Maden sahasından çıkarıldıktan sonra metalürjik işlemlerle metal üretimi yapılan yeraltı zenginlikleridir.

Endüstriyel Hammadde: Doğadan elde edildikleri şekliyle veya kullanım amacına göre bileşimleri fazla değişmeyecek şekilde çok az işlenerek kullanıma hazırlanan maddelerdir.

Örneğin mermer, kil, ...

Süs Taşları: Kimyasal bozunmaya veya fiziksel parçalanmaya dayanıklı,göze hoş gelen renk ve desene sahip minerallerdir. (zümrüt, elmas, yakut gibi).i

Cevher Minerali : Metalik cevher kütleleri içerisinde bulunan ve ekonomik olarak değerlendirilebilecek olan her türlü minerallerdir.Örneğin, kalkopirit (sülfür), barit (sülfat),
malakit (karbonat) 

Gang Minerali : Metalik cevher kütleleri içerisinde bulunan, fakat ekonomik olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan her türlü minerallerdir. Örneğin, pirit (sülfür), barit (sülfat), kuvars (silikat)

CEVHER YAPILARI

Cevher kütlesini oluşturan cevher ve gang minerallerinin makroskobik ve üç boyutlu görünüşü ve mineral birlikteliklerinin sürekliliğinde görülen değişimlerdir. Bir cevher örneğin makroskobik görüntüsünün tanımı / izahı

1) Masif yapı

Cevherin bir veya daha fazla mineralden oluştuğu, fakat tüm kütlenin aynı (masif) görünümlü olduğu yapılardır. Genellikle yüksek sıcaklıklarda gelişmiş yataklara özgü bir yapı çeşitidir.

CEVHER OLUŞTURUCU ERGİYİKLER

A) MAĞMATİK ERGİYİKLER (MAĞMANIN KENDİSİ)


Mağma: Tektonik özelliklere bağlı olarak, yeryuvarının değişken derinliklerinde yüksek sıcaklık ve basınç altında doğal olarak oluşan, değişken bileşimli, fakat silikatlarca baskın ergiyiklerdir.


HİDROTERMAL ALTERASYON

Tanım:

İfade olarak:

Hidrotermal = Sıcak çözelti; Alterasyon = Bozunma veya değişim Türkçe İfade= Sıcak çözeltili bozuşma

Bilimsel Olarak:

Sıcak sulu çözeltilerin geçtikleri yollar boyunca yan kayaçla giriştikleri fiziksel ve kimyasal etkileşimler sonucunda, yan kayaçta meydana gelen renksel, kimyasal ve mineralojik değişikliklerdir.

Jenetik (kökensel) alterasyon çeşitleri

Süperjen alterasyon = Yüzeysel bozunma:

Yüzeyden kaynaklanan suların etkisiyle gelişen alterasyondur. Yüzeyden itibaren birkaç metrelik bir zonda gözlenir. Ancak tropikal bölgeler gibi yağışın çok yoğun olduğu bölgelerde metrelerce derine kadar inebilir. Böylece yüzeysel bozunma tipi Al, Ni ve Fe yatakları oluşur.

Hipojen alterasyon = Derinsel bozunma:

Derinsel kökenli çözeltilerin etkisiyle oluşan bozunmadır.

Hidrotermal alterasyon, mm ölçeğinden km ölçeğine kadar değişen genişliklerde olabilir. Fakat genelde yaklaşık 1-2 m kalınlığında bir damarın çevresinde oluşan alterasyon zonunun genişliği 10-20 m arasındadır.

MAĞMATİK MADEN YATAKLARI


1) KROM YATAKLARI

Dünya Rezervleri

% 70’ i Güney Afrika
% 20’ si Zimbabwe’de

Kalan ~%10 ise Türkiye, Arnavutluk, Yugoslavya, Yunanistan, İran, Pakistan, Flipinler, Rusya, 

Kazakistan 1982 yılında dünya kromit üretimi 7,6*106 ton dur. Bunun~%30’u G. Afrika tarafından, diğer kısmı ise Türkiye Arnavutluk ve SSCB tarafından karşılanmıştır. Son yıllarda Türkiye üretimi düşerken, özellikle Kazakistan’ın üretimi artmıştır.

Mineralojik Bileşim

Oksitler:

Kromit : FeCr2O4
Manyetit : Fe3O4
İlmenit : FeTiO3


ASİDİK SOKULUM KAYAÇLARINA BAĞLI MADEN YATAKLARI

Pegmatitik Evre ?



Pegmatit Nedir ?

Dayklar, mercekler ve damarlar halinde batolitlerin kenar kesimlerinde bulunan ve mağmatik kristalleşmenin son evrelerinde oluşan çok iri kristalli bir damar kayacıdır.